خاکهای رسی واگرا،خاکهایی هستند که در صورت قرار گرفتن در معرض جریانهای سطحی متمرکز،بصورت کلوئیدی در آب حل می شوند،مشخصه بارز این خاکها وجود مقادیر نسبتاً زیاد کاتیون سدیم در آب منفذی آنها است. از آنجاییکه شناسایی این خاکها با آزمایشهای معمول مکانیک خاک امکان پذیر نیست ، انجام همزمان چهار آزمایش کرامب،هیدرومتری دوگانه،پین هول و آزمایشهای شیمیایی توسط بیشتر محققین و استانداردها پیشنهاد شده است .
با وجود آنکه یکی از معتبرترین معیارهای شیمیایی شناسایی خاکهای واگرا،معیار پروفسور شرارد می باشد،در تعدادی از بررسیهای ژئوتکنیکی انجام شده در کشور ما، نتایج حاصل از این معیار با نتایج آزمایش پین هول تناقض داشته است . در جریان تحقیقات قبلی انجام شده در دانشکده فنی دانشگاه تهران ملاحظه گردید که در آزمایشگاههای شیمی خاک،عصاره گیری از نمونه های خاک به منظور اندازه گیری میزان کاتیونهای محلول در آب منفذی،بدون کنترل دقیق رطوبت و عمدتاً در رطوبتهای بسیار بیشتر از حد روانی انجام می شود؛ این در حالیست که شرارد برای استفاده از معیار خود رطوبتهای نزدیک به حد روانی را پیشنهاد کرده است . همچنین معلوم گردید که در مورد برخی از خاکها،عصاره گیری در رطوبت نزدیک به حد روانی،با استفاده از ابزار معمولی موجود در آزمایشگاهها اصولاً غیرممکن می باشد.
در گام نخست این تحقیق،دستگاه عصاره گیر ویژه ای برای عصاره گیری از خاکهای با رطوبت کم طراحی و ساخته شد و در ادامه،بمنظور بررسی تاثیر رطوبت عصاره گیری بر روی ارزیابی میزان واگرایی براساس معیار شیمیایی شرارد،آزمایشهای لازم بر روی هشت نمونه خاک از پنج منطقه مختلف ایران انجام گردید. نتایج این آزمایشها نشان میدهد که با تغییر رطوبت خاک،میزان کاتیونهای سدیم،پتاسیم،کلسیم و منیزیم موجود در آب منفذی و نیز نسبت سدیم به مجموع این چهار کاتیون،که تعیین کننده میزان واگرایی خاک در معیار شیمیایی شرارد هستند،تغییر میکنند. بعبارت دیگر،این فرض رایج که نتیجه حاصل از معیار شیمیایی شرارد مستقل از رطوبت عصاره گیری است لااقل در مورد بعضی از انواع خاکها با واقعیت مطابقت ندارد و استفاده از معیار شرارد بدون رعایت توصیه وی در مورد رطوبت عصاره گیری میتواند به نتایج متفاوت و بعضاً گمراه کننده ای منجر شود.
)